اثر کادمیم، روی و فسفر بر رشد و ترکیب شیمیایی اسفناج در یک خاک آهکی

آلوده شدن خاک های کشاورزی به فلزات سنگین یک خطر جدی می باشد که از دیدگاه کشاورزی و زیست محیطی حائز اهمیت است. از بین عناصر سنگین، کادمیم به دلیل تحرک و زیست فراهمی زیاد آن در خاک و سمّیت آن، حتی در غلظت های پایین، اهمیت زیادی دارد. روی و فسفر برخلاف کادمیم جزء عناصر ضروری برای رشد گیاه می باشند. دو آزمایش گلخانه ای بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار جهت بررسی اثر کاربرد کادمیم، روی و فسفر بر رشد و ترکیب شیمیایی گیاه اسفناج (spinacia oleracea) در یک خاک آهکی (fine-loamy, carbonatic, thermic,typic calcixerepts) انجام شد. در آزمایش اول تیمارها شامل چهار سطح روی (0، 5، 10، و 20 میلی گرم روی در کیلوگرم خاک بصورت سولفات روی) و چهار سطح کادمیم (5، 10، 20، و 40 میلی گرم کادمیم در کیلوگرم خاک بصورت سولفات کادمیم) بود و در آزمایش دوم از چهار سطح فسفر (0، 20، 40 و 80 میلی گرم فسفر در کیلوگرم خاک بصورت مونو کلسیم فسفات) و از سطوح و منبع مشابه کادمیم در آزمایش اول، استفاده گردید. نتایج نشان داد که مصرف روی و فسفر برخلاف کادمیم بطور معنی داری وزن خشک و تر اسفناج را افزایش داد. کاربرد روی بطور معنی داری غلظت کادمیم، فسفر، منگنز، نیتروژن، آهن، و کلسیم اندام هوایی را کاهش داد اما غلظت و جذب کل روی، مس و سدیم را افزایش داد. با افزودن فسفر، غلظت و جذب کل فسفر و منیزیم در اندام هوایی اسفناج افزایش یافت اما سبب کاهش غلظت کادمیم، روی، منگنز، نیتروژن، آهن، و کلسیم در اندام هوایی شد. افزایش سطوح کادمیم باعث کاهش وزن تر و خشک، جذب کل مس، آهن، نیتروژن، منگنز، منیزیم، پتاسیم، و سدیم در اندام هوایی شد. با توجه به نتایج به دست آمده اثر برهمکنش منفی بین کادمیم با روی یا فسفر بر وزن خشک، غلظت روی و فسفر در اندام هوایی مشاهده گردید. بنابراین نتیجه گیری می شود که در خاک های آلوده به کادمیم، کاربرد کودهای حاوی روی و فسفر می تواند سبب کاهش اثر سوء کادمیم بر رشد اسفناج شود.